Hormon wzrostu (somatotropina) jest produkowany przez komórki przysadki mózgowej, a jego wydzielanie zależy od wieku i płci. Jego główną funkcją jest pobudzenie wzrostu masy ciała i wzrastania. Nieprawidłowe stężenie hormonu wzrostu może się wiązać z zaburzeniami wzrostu.
Czym jest hormon wzrostu?
Hormon wzrostu, GH jest hormonem polipeptydowym (białkowym), który stymuluje wzrost kości długich i narządów. Pobudza syntezę kwasów nukleinowych oraz nasila procesy podziału komórek i syntezę białek. Za produkcję hormonu wzrostu odpowiada przysadka mózgowa (przedni płat) a zaburzenia jej czynności często wynikają z rozwoju guza tego gruczołu. Wydzielanie GH ma charakter pulsacyjny i związane jest z płcią, porą dnia oraz wiekiem chorego. Hormon wzrostu u człowieka zbudowany jest z 191 reszt aminokwasowych. Ilość somatropiny dostającej się do organizmu regulowana jest przez somatostatynę (hamującą jego produkcję) oraz somatoliberynę (zwiększającą jego wydzielanie). Nieprawidłowe stężenie somatotropiny może świadczyć m.in. o gigantyzmie i akromegalii, dlatego lekarze często kierują pacjentów na badanie pomiaru hormonu wzrostu. Hormon wzrostu wydzielany jest najintensywniej nocą, podczas głębokiego snu.
Znaczenie hormonu wzrostu
Rozrost organizmu byłby nie możliwy bez hormonu wzrostu. Dzięki GH chrząstki znajdujące się w kościach długich poszerzają się, a kości wydłużają. Towarzyszy temu zwiększenie masy ciała. Innymi zadanami somatotropiny jest również (jak już wcześniej wspomniano) synteza białek, tłuszczów oraz węglowodanów. Dzięki temu w organizmie zatrzymywane są cenne sybstancje, np. jony fosforowe Oprócz tego hormon wzrostu przyspiesza i stymuluje glikogenolizę i wydzielanie glukozy. Dzięki temu proces lipolizy (rozkład trójglicerydów na kwasy tłuszczowe i glicerol) w tkankach tłuszczowych jest znacznie większy. I w końcu – hormon wzrostu pozytywnie działa na wygląd oraz grubość naszej skóry. Poprawia koncentrację i wpływa na dobry nastrój.
Kiedy wykonujemy badanie hormonu wzrostu?
Badanie hormonu wzrostu polega na kilkukrotnym pobraniu krwi z żyły łokciowej. Oznaczenie stosowane jest w diagnostyce nadmiaru lub niedoboru GH w organizmie. Materiałem do badania jest surowica. Pacjent powinien być na czczo co najmniej przez osiem godzin:
w teście stymulacji – na czczo oraz po podaniu insuliny, argininy lub dopaminy;
w teście hamowania – na czczo oraz po podaniu glukozy.
Po około 12 godzinach bez przyjmowania posiłku od pacjenta pobiera się próbkę krwi, a następnie podaje mu się doustnie roztór glukozy lub dożylnie roztwór argininy lub insuliny. Kolejnym krokiem (w przypadku obu testów) jest monitorowanie wpływu zaaplikowanych substancji na somatotropinę poprzez badanie pobranych próbek krwi.
Pomiar stężenia hormonu wzrostu wykonujemy w przypadku:
diagnostyki niskorosłości u dzieci,
podejrzenia obecności guza produkującego hormon wzrostu, gigantyzmu i akromegalii,
oceny skuteczności leczenia hormonem wzrostu.
Norma stężenia hormonu wzrostu: 1-12 µg/l, wyższe wartości u noworodków i dzieci (10-30 µg/l).
